අවන්හල්වලින් නැගෙනා මියුරු සංගීතය වීදි පුරා ගලා ගියේය. නගරය පිරී තිබුණේ මිනිස් ගංගාවකිනි. නගරයේ අසිරිය විඳින්නටත්, උත්සව සමයට අවැසි ඇඳුම්-පැළඳුම්, නත්තල් උත්සවයට අවශ්‍ය බඩු බාහිරාදිය ලබා ගැනීමටත් පැමිණි ජනයා නිසා, සියලුම මංමාවත් පිරී ඉතිරී ගොසිනි. නත්තල් සමය වෙනුවෙන් මිහිපිට සුරපුරයක් බවට පත්කළ නගරය, ඒ හේතුවෙන් ම එහි විසූ ඇතැම් ජන කොට්ඨාසයකට මිහිපිට අපායක් බවට පත් කරන්නට සමත් විය.

ඉතාලියේ උතුරු ප‍්‍රදේශයේ අගනුවර වූ ”මිලානෝ” නගරය, අනවසර සංක‍්‍රමණිකයන්, යාචකයන්, අබිසරු ලියන්, පාතාල සාමාජිකයින්ගේ තෝතැන්නක් ලෙස ප‍්‍රසිද්ධව තිබිණ. වසන්ත සමයේ නගරයේ උද්‍යාන තුළ, උමං දුම්රිපොළවල හෝ පදිකවේදිකාවල රාත‍්‍රිය ගත කළ මිනිසුන්ට නගරයේ බොහෝ කලාප තහනම් කොට තිබිණ.

“මෙතැන කොයින්ද බොල ප්‍රේමයක්. දෙන්නෙක් එකට හැමිනෙන එකත් ප්‍රේමයක්ද. කවුද දන්නෙ කාව හරි දූෂණය කරනකොට දෙන්නත් එක්කම මරාගෙන මැරුණද නැත්තං වෙන අට මඟලක් උනාද කියල.” එම පිළිතුරටද බොහෝ ලයික්ස් තරහ හා කඳුළු කොමෙන්ට්ස් ඇලවී තිබුණේ ප්‍රධාන ස්ථානයක් හිමිකර දෙමිනි.
තවත් පිරිසක් එම සැකිලිවල අංගජාතය හා ස්ත්‍රී යෝනිය රවුම්වලින් සළකුණු කර, වට්ස් ඇප් වයිබර් වැනි ජාලායන්ට එක්කර තිබුණේ රමණයේ උපරිම වින්දනය නොහොත් සුරාන්තය ලබන මොහොතක මරණයට පත්වූ පාරිශුද්ධ ප්‍රේමයක නටබුන් දෙකක් හමුවී ඇති බවට සටහනක් ඊට යටින් තබමිනි. “රමණය වෙලාවට මරණයක් ලබන්නට තරම් ප්‍රේමය කරුමද බං. එහෙම නම් ඌ ප්‍රේමනීය කරුමක්කාරයෙක්.” එම පෝස්ටුවටද බොහෝ දෙනෙකුගෙන් යහපත් මෙන්ම අයහපත් ප්‍රතිචාරයන් බොහොමයක් ලැබී තිබිණි.

මැදියම් රැය පසුවෙමින් තිබුණි. දඩයක්කාරයා හබරණ කැළෑව පසු කරමින් සිටියේය. අයියනායක අඩවියට ඔහු ඇතුළුවෙද්දී දැදුරු ඔය මත ගළා ගියේ පොර බදන දිය කඳක් වෙනුවට සඳ එළියට දිළිසෙමින් තිබුණු වැළි තලාවයි. ඈතින් හඬක් ඇසී ඒ දෙසට ඔහු සෙමින් සෙමින් ළං වෙද්දී දුටුවේ, වැළි ගොඩ දමමින් සිටින මිනිසුන් කීප දෙනෙකි. ඔහු මොහොතක් නැවතී කල්පනා කළේ මොවුන් මග හැර යනවාද නැතිනම් මොවුන්ට පෙනි පෙනී යන්නේද කියායි.

මොහොතක් නැවතී සිටි දඩයක්කාරයා සිය තුවක්කුව ගෙන ගොස් ගස් දෙබලක සිර කොට බැන්ඳේය. ඉන්පසු කොකාගේ මදු වැළක් ගැට ගසා එය වෙනත් පසෙකට ගත්තේය. ඔහු එක් වරම විසිල් හඬක් ඉතා වේගයෙන් මතු කළේය. ඔහු පඳුරු අතරින් බලා සිටියේය. කලබල වූ ඔවුන් වට පිට බලද්දී දඩයක්කාරයා වෙනත් පැත්තකට ගොස් තවත් විසිල් හඬක් නැඟුවේය. ඒ වර එළියට ආවේ හැඩිදැඩි පෙනුමක් ඇති එකෙකි. ඔහුගේ අතේ මෙන්ම බෙල්ල වටේ එතී ගිය මාලයද හඳ එළියෙන් දිළිසෙමින් තිබුණේය. අවසන් වරට විසිල් හඬ ඔවුන්ට ඇසුණේ ඉතා නුදුරෙනි. මොහොතකින් කැළයෙන් ඇසුණු වෙඩි හඬත් සමගම හදිසියේම පණ ගැන්වුණු වාහනයක් සහ ට්‍රක් රථයක් ඵළි නොදල්වා පෙරට ඇදී ගියේ වාහනය ගැන කිසිදු ආසාවකින් තොරව බව ඔහු බලා සිටියේය.

උත්සව සංවිධායකයින් හොදටම කලබල වුණා.අවුරුද්දකට සැරයක් මේ ‘මැහෝගනී’ ගහ යට ‘චේ’ අනුස්මරණ උත්සවයක් පැවැත් වුවත් ඔවුන් හිතන්න නැතිව ඇති ‘චේ’ කවදාකවත් සජීවම ඊට සාභාගි වේවි කියල. අනිත් එක මේ ‘චේ’ගෙ පනස් වන අනුස්මරණ උත්සවය.

“ බහුං චෙ සරණං යන්ති – පබබතානි වනානි ච ආරාම රුක්ඛ චෙත්‍යානී – මනුස්සා භය තජ්ජිතා…” (බෞද්ධ ඉගැන්වීම අනුව, මිනිසුන් ආරාම, ගස්, ගල්, දාගැබ් වැඳීමෙන්

දවසක් ගජසිංහගේ අතටම අහුවුණා වනිගසේකරයි කාන්තියි ගජසිංහගේ ගෙදර මොනාලිසා චිත්‍රය ඇඳ ඇඳ ඉන්නවා, තම තමන්ගේ ශුද්ධාත්මවලට තදින් තුරුළු වෙලා. එච්චරයි මතක !

වනිගසේකරගේ මුව අං තට්ටුව ඔටුන්නක් වගේ. ඒ ප්‍රේමයේ ඔටුන්න දාගෙන වනිගසේකර වැව අයිනේ ඉන්න කාන්තිට හැමදාම හවස මොකක්දෝ කියන්න හදනවා. ඒක කාන්තිට ඇහෙන්නෙම නෑ. ඇහුණත් මුව භාෂාව දන්නෙ නැති නිසා තේරෙන එකකුත් නෑ.